Kaygı Bozukluğu Nedir ?
Psikoloji alanında anksiyete kavramı ilede tanımlanan kaygı, çevresel faktörlere tepki olarak ortaya çıkan şiddetli korku, tedirginlik veya panik durumudur. Esasında bir çok insan önemli durumlar (heyecanı, korkuyu, öfkeyi vb. tetikleyen durumlar) öncesinde gergin, telaşlı veya korkmuş hissedebilir. Bu vucüdun bir tür savunma mekanizmasıdır ve normal bir tepkidir. Kaygılanmak bir noktaya kadar vücut performansını artırır ve karar verme mekanizmasını hızlandırır. Dolayısı ile günlük olaylarla kolayca baş edebilebilmek kaygılanmak veya stress yapmak faydalıdır.
Fakat eğer önemli olaylar öncesi kaygı durumu, panik veya korku düzeyine çıkarak yaşam kalitesini düşürecek seviyeye geliyor ise veya karşılaşılan durumlar son bulduktan sonra bile aşırı kaygı ve korku hissediliyor ise bu durumda kaygı yani anksiyete bozukluğundan bahsetmek yerinde olacaktır. Kaygı bozukluğu taşıyan kişilerde endişe, korku vb. gibi duyguları uzun süreler taşırlar ve bu duyguları kontrol etmekte yetersiz kalır. Yapılan çalışmalar, toplumları oluşturan bireylerin ortalama yüzde 4 ile 7’sinin kaygı bozukluğu belirtilerini taşıdığını göstermiştir.
Kaygı Bozukluğu Neden Olur ?
Tetikleyen bir çok unsurun olması nedeni ile tıp alanında ruhsal rahatsızlıklara ilişkin sebeplerin tespit edilmesi ve teşhisinin konulması oldukça zordur. Bir çok ruhsal rahatsızlıkta olduğu gibi anksiyete bozukluğuna neden olan unsurlar henüz tam olarak anlaşılamamıştır. Bazı vakalarda bu rahatsızlığın aniden ortaya çıktığı gözlemlenirken, bazı vaka türlerinde ise yaşanan travmatik olaylara müteakip kaygı bozukluğu ortaya çıkar.
Anksiyete bozukluğuna neden olan etkenlerin başında insan beyninde bulunan kimyasalların (nörotransmiter) dengesinin bozulması gelir. Bunun yanında kalıtsal faktörlerinde bu rahatsızlığn ortaya çıkmasında etkili olduğunu belirtelim. Genellikle aynı soydan bir çok bireyde kaygı bozukluğu görülebilir. Çevresel faktörlerin kaygı bozukluğunun meydan gelmesinde etkisi olduğu gibi, bireylerin mizaç ve ruhsal durumlarıda hastalığın oluşmasında etkilidir.
Anksiyete Bozukluğu Belirtileri Nelerdir ?
Anksiyete bozukluğunun orta açıkmsasında genetik ve çevresel faktörlerin birlikte rol oynadığı bilinen bir gerçektir. Kaygı bozukluğu görülen bireyler, günlük hayatlarında bu rahatsızlığı tetikleyen olaylar ile karşı karşıya geldiklerinde, genellikle kalp atışlarında hızlanma, vücudu panik duygusunun kaplaması, aşırı terleme ve nefes almakta zorluk gibi fiziksel sorunlar yaşar. Kaygı bozukluğu belirtileri türüne, şiddetine ve kişiye bağlı olarak değişmekle beraber, yaygın görülen anksiyete belirtileri şunlardır.
Kaygı Bozukluğu Türleri Nelerdir?
Kaygı bozukluğu etkileri, bireylere ve yaşanılan rahatsızlığın türüne göre değişebilir. En yaygın bilinen anksiyete bozukluğu türleri aşağıda özetlendiği gibidir.
1. Panik Atak
Anksiyete bozukluğu ile panik atak durumları genelde birbiri ile karıştırılır. Bu iki rahatsızlığın belirtileri yakın olsada aynı hastalık değildir. Kaygı bozukluğu belirtileri genelde bireylerde sürekli görülür ve bilinç altında bu rahatsızlık kendini sürekli hissettirirken, panik atak durumu çoğu zaman anlık yaşanan bir rahatsızlıktır. Panik atak yaşayan bireyler kendilerinin kalp krizi geçiriyormuş veya ölüyormuş gibi hisseder. Önemli bir durum veya tetikleyen bir olay yokluğunda bile bireyler aşırı endişe, kaygı ve korku yaşayabilir. Panik atak durumunda bireylerin yaygın olarak kalp atışları hızlanır, elleri terler, hızlı nefes alıp vermeye başlar.
2. Yaygın Kaygı Bozukluğu
Yaygın kaygı bozukluğu yaşayan bireyler bu rahatsızlığın belirtilerini günlük hayatlarında sürekli yaşar. Bu kişiler hemen hemen her konuda tedirgin ve kaygılıdır. Deprem, araba kazası veya sevdiklerinin başına bir şeylerin gelmesi gibi korkular bu bireylerde yaygındır. Dolayısı ile bu kişilerde aşırı yorgunluk, konsantre olmada zorluk, huzursuzluk gibi belirtiler normal hayatlarında çok sık görülür.
3. Sosyal Anksiyete Bozukluğu
Sosyal fobi olarakta isimlendirilen bu anksiyete bozukluğu türünde bireyler, sosyal hayatta rencide edileceklerini, aşağılanacaklarını, küçük düşürüleceklerini veya reddedileceklerini düşündüklerinden dolayı sosyal hayata karışma konusnda isteksizlerdir ve insanlarla bir araya gelmekten kaçınırlar. Sosyal kaygı boukluğunu yaygın bazı belirtileri, yeni insanlarla tanışmaktan korkma, insanlar önünde konuşmaktan çekinme veya toplum içerisinde yeme içme faaliyetlerinden kaçınmadır.
4. Obsesif Kompulsif Rahatsızlık (Saplantı Bozukluğu)
Saplantı bozukluğu taşıyan kişilere toplum içerisinde genellikle takıntılı bireyler gözüyle bakılır. Bu kişiler kontrol edemedikleri ve istem dışı oluşan düşüncelerden dolayı sürekli korku ve tedirginlik hali yaşarlar. Bu kişiler, aksam yatarken kapının kilitli olduğunu, evden çıkarken ocağın kapalı olduğunu veya arabayı kilitlediklerini tekrar tekrar konrol etme ihtiyacı duyar.
5. Fobiler
Fobilerde anksiyete bozukluğu kapsamı içerisindedir. Bireylerin, bazı özel durumlara karşı aşırı hassasiyet göstermeleri veya aşırı korkuya kapılmaları genel olarak fobi kavramı ile açıklanır. En yaygın biline fobiler, yükseklik fobisi, kapalı alan fobisi (klostrofobi), açık alan fobisidir. Aşırı korku düzeyi çoğu zaman kişinin korkulan ortamda bulunmasına engeldir. Fobiler insanların günlük yaşantılarını olumsuz ekiler ve aksamalara sebebiyet verir.
6. Agorafobi
Agorafobi rahatsızlığına sahip bireyler genellikle evden çıkmaktan, açık alanlarda bulunmaktan, otobüs veya trene binmekten, sinemaya gitmekten, dar ve kapalı ortamlarda bulunmaktan kaçınırlar. Agorafobi yani alan korkusuna sahip bireylerin bilinç altlarında panik atak yaşama ihtimali vardır ve kapalı alanlarda panik atak yaşamaktan, rezil olmaktan veya kendilerine yardım ulaşamayacağından tedirgin olur.
7. Travma Sonrası Stres Bozukluğu
Bu rahatsızlığa sahip bireyler hayatlarının bir döneminde, sonradan unutmakta zorlandıkları travmatik bir olay yaşamışlardır. Sevdiklerini kaybetmek, kaza geçirmek, saldırıya uğramak vb. bu olaylara örnek verilebilir. Travma sonrası stres bozukluğunda kişiler, yaşadıkları üzücü ve travmatik olayı hayatlarının bir çok evresinde hatırlar ve aynı duyguları tekrar tekrar yaşar. Bu kişilerde uyku problemleri, stres bozukluğu bazende fiziksel ağrılar sık görülür.
8. Seçici Konuşmazlık Rahatsızlığı
Bu anksiyete bozukluğu daha çok çocuklarda görülür. Çocular her hangi bir fiziksel sorun yaşamıyor olsalar bile bazı durumlarda (okul, ev, sosyal ortam vb.) konuşmaktan kaçınırlar. Farklı nedenler ile ortaya çıkan bu rahatsızlık çocukların sosyal becerilerini ve iletişim yetileri olumsuz yönde etkiler.
Anksiyete Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir ?
Verdiğimiz bigiler ışığında akıllara kaygı bozukluğu nasıl tedavi edilir? sorusu gelebilir. Anksiyete bozukluk türlerinde tercih edilen iki tedavi yöntemi vardır ve bunlar kaygı bozukluğu ilaç (antideprasan) kullanımı ve psikoterapi uygulamalarıdır. İlaç tedavisinde hastalığın boyutuna bağlı olarak farklı antidepresyon ilaçları hastaya verilir. Psikolojik terapi sürecinde ise iki tür yaklaşım mevcuttur. Bunlar, bilişsel davranışçı terapisi ve konuşma terapisidir. Bu psikolojik terapi yöntemleri ile kaygıya sebep olan düşüncelerin özüne inilerek hastanın olaya karşı tutumunun değiştirilmesi ve sahip olduğu olumsuz düşüncelerden kurtulması hedeflenir.
Bazı durumlarda her iki tedavi yöntemi aynı anda uygulanabilir. Kişi için hangi tedavi yönteminin uygun olduğuna ancak uzman doktorlar tarafından karar verilebilir. Bu kapsamda sizde anksiyete bozukluğu hakkında daha fazla bilgi ve uzman doktorlarımızdan destek almak için lütfen bizimle irtibata geçiniz.
Kaygı Bozukluğu Testi Nasıl Yapılır ?
Kaygı bozukluğunun tespitinde kullanılan en yaygın testlerden birisi Beck Anksiyete Testidir. Aaron T. Beck tarafından ortaya atılan bu test, anksiyete bozukluğun bireyde olup olmadığının anlaşılmasını hedefler. Kaygı bozukluğu testi olarakta bilinen bu test aracılığı ile kaygılı veya kaygısız bireyler arasında ayrım yapılır. Fiziksel ve duygusal tespitlere ilişkin soruların yer aldığı Beck Anksiyete Testi, 21 soru ve 0-63 arası toplam puandan oluşur. Test ortalama 10 dk. sürer. Test hakkında ayrıntılı bilgi almak ve ücretsiz olarak olarak Beck Anksiyete Testi yaptırmak için lütfen tıklayınız.